Jakie są najczęstsze przyczyny skażenia instalacji wodnej bakteriami Legionella?
Bakteria Legionella do swojego rozwoju potrzebuje określonych warunków środowiskowych. Sprzyja jej między innymi temperatura w granicy 25-45°C, błędy w projektowaniu instalacji lub zły jej stan, np. skorodowane przewody czy obecność w systemie wodnym osadów mineralnych.
Jednym z najczęstszych błędów w eksploatacji instalacji jest niezapewnienie odpowiedniej temperatury wody w instalacji. Zarówno na jej początku, końcu, jak i w pętli cyrkulacyjnej tempertura powinna wynosić powyżej 50°C lub poniżej 20°C.
Sprawdź także: Gdzie najczęściej występują bakterie Legionella?
Kolejnym błędem mogącym prowadzić do rozwoju Legionelli jest dopuszczenie do powstania zastojów wody. Należy więc wykluczyć z instalacji nieużywane, martwe odcinki, takie jak fragmenty przewodów lub zbiorniki, w których nie ma przepływu wody. W takich miejscach drobnoustroje znacznie szybciej się namnażają, mogąc też tworzyć trwałe struktury zwane biofilmem.
Jeżeli istnieją wątpliwości co do przyczyn skażenia, warto wykonać tzw. ocenę ryzyka dla wewnętrznych systemów wodociągowych wykonywaną przez specjalistów m.in. z firmy Bluecare.
Ocena ryzyka instalacji wodnych jest kluczowa dla właściwego funkcjonowania budynków priorytetowych, takich jak szpitale.
Skuteczne metody dezynfekcji systemów wodnych
Skuteczną dezynfekcję charakteryzuje nie tylko zniszczenie żywych, wolnożyjących bakterii, ale także usunięcie osadów, biofilmu, a wraz z nim – przetrwalnikowych form organizmów patogennych.
W przypadku wewnętrznych instalacji wodnych wyróżniamy dwa rodzaje dezynfekcji:
dezynfekcja chemiczna (środki na bazie chloru, kwas nadoctowy, nadtlenek wodoru, ozonowanie, generatory jonów – w szczególności jony miedzi i srebra);
dezynfekcja termiczna.
W przypadku ochrony przed bakteriami często w urządzeniach sanitarnych montuje się także filtry antybakteryjne. Podobnie jak przy dezynfekcji wody promieniowaniem UV, w ten sposób usuwane są jedynie bakterie mające bezpośredni kontakt z urządzeniem.
Dezynfekcja UV i innego rodzaju różne metody dezynfekcji wody nie pozwalają na usunięcie osadów bakteryjnych z instalacji, dlatego w odróżnieniu do metod chemicznych i termicznych, nie są stosowane do dezynfekcji systemów wodociągowych.
Poniżej przedstawiamy omówienie wad i zalet procesu dezynfekcji termicznej i chemicznej instalacji wodnych.
Dezynfekcja termiczna instalacji
Metoda termiczna jest najbardziej popularną metodą dezynfekcji instalacji ze względu na jej prostotę, szybkość i niewielkie koszty przeprowadzenia. Jest to powszechnie stosowany tzw. przegrzew wody w instalacji.
Metoda ta polega na podgrzaniu wody w instalacji do określonej temperatury tak wysokiej, by zabić żyjące w niej bakterie Legionella i inne organizmy chorobotwórcze. Temperaturę wody zwiększa się do ok. 70°C, natomiast płukanie końcówek instalacji należy wykonywać przy temperaturze minimum 63°C.
Dezynfekcja termiczna jest pierwszą metodą dezynfekcji zalecaną po wykryciu w instalacji Legionelli. W większości przypadków proces ten można przeprowadzić samodzielnie. Zasady przeprowadzenia dezynfekcji termicznej opisujemy w poniższym artykule oraz w naszym darmowym poradniku.
Regularne przeglądy i konserwacja instalacji wpływają na zapobieganie rozwojowi mikroorganizmów.
Zalety termicznej dezynfekcji instalacji
Jak już wspomniano, metoda termiczna jest generalnie tania, jednak w przypadku rozbudowanych budynków warto przeliczyć koszty energii koniecznej do ogrzania wody znajdującej się w tak dużych instalacjach wodnych, by porównać cenę dezynfekcji z innymi metodami.
Metoda termiczna dezynfekcji instalacji jest prosta i skuteczna w usuwaniu wolnożyjących bakterii. Wysoka temperatura wody w wielu przypadkach pozwala również na zabicie bakterii znajdujących się w biofimie.
Wady dezynfekcji termicznej instalacji
Przegrzew instalacji nie usuwa pozostałości w postaci martwej materii organicznej. Z tego powodu sposób ten może nie przynieść dostatecznie trwałych efektów. Nierzadko zdarza się, że problem skażenia powraca po kilku tygodniach, szczególnie jeśli nie usunięto przyczyn rozwoju bakterii.
Na trwałość metody wpływa także to, że usuwa ona głównie wolnożyjące bakterie, pozostawiając w instalacji biofilm zawierający głębiej osadzone mikroorganizmy i osady mogące stanowić środowisko dla ich rozwoju w przyszłości.
Wadami przemawiającymi na niekorzyść metody termicznej jest także przyspieszona korozja przewodów instalacji wodnej lub odkładanie się w nich kamienia, co stanowi czynniki dodatkowo wspierające rozwój bakterii w przyszłości. Ponadto częsta dezynfekcja metodą termiczną może prowadzić do uszkodzenia przewodów instalacji, a nawet do ich zniszczenia i awarii instalacji.
By przeprowadzenie przegrzewu wody w instalacji było bezpieczne, należy zachować określone środki ostrożności. Przede wszystkim koniecznie jest zapewnienie bezpieczeństwa użytkownikom instalacji, przede wszystkim poprzez ich ostrzeżenie o możliwym występowaniu wysokich temperatur wody. Osoba wykonująca płukanie instalacji powinna zostać wyposażona w rękawiczki oraz maskę FFP3, które zmniejszają ryzyko poparzenia i zakażenia ewentualnymi bakteriami wypłukiwanymi z instalacji.
Dowiedz się, na czym polega i jak przeprowadzić dezynfekcję termiczną
Dezynfekcja termiczna jest metodą, którą można przeprowadzić samodzielnie, jednak kluczowe jest zachowanie szczególnej ostrożności i określonych zasad bezpieczeństwa.
Dezynfekcja chemiczna instalacji
Chemiczne metody dezynfekcji polegają na dostarczeniu do instalacji środków chemicznych mających właściwości biobójcze. Są to takie substancje, jak:
podchloryn sodu,
inne związki chloru (chlor wolny, chloraminy, kwas podchlorawy),
nadtlenek wodoru,
kwas nadoctowy,
Metody chemiczne dezynfekcji dzielimy na okresowe i ciągłe. Dezynfekcja okresowa, nazywana również szokową, polega na wprowadzeniu do dezynfekowanej instalacji wysokich stężeń środków chemicznych przy założeniu czasu kontaktu od 2 do 12 godzin. Po tym czasie środek dezynfekujący jest wypłukiwany z systemu.
Metody ciągłe charakteryzują się natomiast stałą obecnością w wodzie środków chemicznych w małych stężeniach, które nie stanowią zagrożenia dla człowieka. Taka metoda dezynfekcji może stanowić dodatkowo środek zapobiegawczy przed ponownym skażeniem.
Zalety dezynfekcji chemicznej instalacji
Najważniejsze zalety stosowania metod chemicznych to szybkość i długotrwała skuteczność dezynfekcji – pod warunkiem usunięcia przyczyn skażenia i przywrócenia właściwego działania instalacji wodnej. Substancje chemiczne stosowane do uzdatniania wody nie tylko zabijają bakterie, ale też wypłukują z instalacji biofilm i osady stanowiące środowisko dla rozwoju mikroorganizmów.
Przy wykonywaniu dezynfekcji chemicznej konieczne jest wsparcie wykwalifikowanych specjalistów.
Wady dezynfekcji chemicznej instalacji
Wadą metod chemicznych może być ich większy koszt, a także ograniczenia w dostępie do wody przez określony czas (zazwyczaj maksymalnie 12 godzin, przy czym dezynfekcję, wykonuje się często w nocy). Woda w czasie dezynfekcji nie jest zdatna do użycia, przy czym może stanowić zagrożenie nie tylko przy spożyciu, ale także poprzez podrażnienie skóry lub oczu.
Przez pewien czas może utrzymywać się specyficzny zapach wody, szczególnie jeśli jako środek dezynfekujący używane są środki na bazie chloru. Stosując dwutlenek chloru, należy być także świadomym jego działania korozyjnego i uszkadzającego przewody wykonane ze stali ocynkowanej lub tworzyw sztucznych. Kwas nadoctowy może natomiast działać korozyjnie na przewody miedziane i mosiężne.
Zastosowanie chemicznej metody dezynfekcji, takiej jak dezynfekcja dwutlenkiem chloru, podchlorynem sodu lub chlorem gazowym, wymaga współpracy ze specjalistą. Konieczne jest bowiem nie tylko zachowanie ostrożności przy pracy z substancjami niebezpiecznymi, ale także wstępne czyszczenie instalacji, dobranie odpowiedniego środka biobójczego oraz jego dawki i odpowiedni montaż urządzenia dozującego.
Po dezynfekcji konieczne jest badanie wody, szczególnie w przypadku wody przeznaczonej do spożycia, by upewnić się, że jest ona bezpieczna, a cały środek dezynfekujący został wypłukany z sieci wodociągowej.
Zobacz także: Dwutlenek chloru jako metoda zwalczania Legionelli
Przy dezynfekcji instalacji kluczowe jest dotarcie do każdej końcówki instalacji oraz wyłączenie z systemu nieużywanych jego elementów.
Dezynfekcja instalacji wodnych - jaką metodę wybrać? Porównanie i wnioski
Chociaż dezynfekcja termiczna jest skuteczną krótkoterminową metodą dezynfekcji instalacji, należy pamiętać o tym, że dla uzyskania długotrwałego efektu konieczne jest nie tylko zniszczenie z bakterii, ale także doprowadzenie do całkowitego usunięcia biofilmu i osadów organicznych z systemu. Pod tym względem metoda termiczna instalacji może okazać się mniej skuteczna.
Jeśli chodzi o dezynfekcję chemiczną, najczęściej stosuje się dezynfekcję dwutlenkiem chloru, kwasem nadoctowy oraz nadtlenkiem wodoru. Ten ostatni dodatkowo może być ustabilizowany przy pomocy srebra, co poprawia niektóre cechy tej substancji.
Ciekawą alternatywą może być też ozonowanie wody, które jest szybkie, skuteczne i bezpieczne, jednak ze względu na niską trwałość ozonu, efekt dezynfekcji w przypadku rozległych instalacji może nie być satysfakcjonujący. Ponadto metoda ta jest dość kosztowna – ozon jest trudny w wytwarzaniu i wymaga wysoce wyspecjalizowanego sprzętu.
Zarówno metoda termiczna, jak i chemiczna są szybkie – przy prawidłowym przeprowadzeniu już tego samego dnia woda jest bezpieczna do użycia. Przy wykorzystaniu obu metod kluczowe jest wsparcie specjalistów, które jest wymagane dla metody chemicznej i zalecane dla metody termicznej.
Proces płukania instalacji w ramach dezynfekcji cieplnej można wykonać samodzielnie, gdyż nie jest konieczne instalowanie żadnych dodatkowych urządzeń, dobieranie odpowiednich środków i ich dawek.
Zalecamy jednak konsultację ze specjalistą, który przedstawi dokładny proces dezynfekcji, określi konieczny czas płukania oraz zidentyfikuje wszystkie punkty, które muszą zostać przepłukane, a także ewentualne „martwe punkty”, którymi należy się zająć.
By dezynfekcja systemu była skuteczna, kluczowe jest doprowadzenie wody do całej instalacji, w tym każdej z końcówek (kranów, słuchawek prysznicowych, deszczownic itp.)
W przypadku zarówno metody chemicznej, jak i termicznej kluczowe jest doprowadzenie wody do całej instalacji, w tym każdej z końcówek (kranów, słuchawek prysznicowych, deszczownic itp.) – pominięcie nawet jednego punktu może być przyczyną ponownego skażenia całej instalacji.
Najpewniejszą metodą zapobiegania wtórnemu rozwojowi bakterii Legionella po przeprowadzonej dezynfekcji termicznej lub chemicznej jest usunięcie przyczyny skażenia, którą można zidentyfikować dzięki ocenie ryzyka.
Bardzo ważne są także badania wody przeprowadzane w regularnych odstępach czasu. Jeżeli problem powróci, należy przeprowadzić kolejną dezynfekcję szokową.
By zapobiegać rozwojowi mikroorganizmów, dobrze jest zastanowić się nad zainstalowaniem systemu dezynfekcji ciągłej, takiej jak generator dwutlenku chloru lub generator jonów srebra i miedzi. Badania wykazały, że metody te cechują się zarówno wysoką skutecznością, jak i bezpieczeństwem dla zdrowia człowieka. Państwowy Zakład Higieny rekomenduje stosowanie generatorów jonów srebra i miedzi ze względu na wysoką efektywność tej metody w zwalczaniu Legionelli, którą potwierdzają przeprowadzone badania.
Nie wiesz, co wybrać?
Sprawdzimy czego potrzebujesz i wybierzemy rozwiązanie, które pomoże Ci pozbyć się problemu związanego z Legionellą!
Źródła:
Autorzy:
Masz problem z Legionellą?
Pomożemy Ci znaleźć przyczynę skażenia wody i zaproponujemy rozwiązanie, które skutecznie usunie bakterie w Twoim budynku. Bez zbędnych kosztów.
