Czym jest system certyfikacji wielokryterialnej?
Systemy certyfikacji wielokryterialnej opracowano w celu oceny wpływu budynków na środowisko naturalne. Dobrowolne certyfikaty są coraz bardziej popularne i cenione ze względu na nacisk, jaki nakłada się w dzisiejszych czasach na zrównoważone budownictwo i działania z zakresu ochrony środowiska.
Systemy certyfikacji budynków biorą pod uwagę wiele różnych kryteriów, zarówno na etapie projektowania, budowy, jak i eksploatacji budynku. Ocenie podlegają takie kryteria, jak:
- organizacja i zarządzanie budową,
- materiały używane do budowy,
- zanieczyszczenia i emisja gazów cieplarnianych,
- gospodarka i sposób zarządzania odpadami,
- aspekty zdrowotne i społeczne,
- aspekty ekologiczne,
- ocena przepływu energii i wody w budynku,
- oszczędność zasobów i innowacje.
Przyznawane certyfikaty są wiarygodne dzięki ich nadawaniu przez zewnętrzne jednostki certyfikujące. W Polsce obecnie funkcjonuje pięć systemów certyfikacji budynków:
- BREEAM,
- LEED,
- WELL,
- DGNB,
- HQE.
Ocenie mogą podlegać zarówno budynki biurowe, jak i mieszkalne czy przemysłowe. Są to zarówno budowle nowo powstające, jak i już istniejące.
W systemach BREEAM, LEED i WELL ocenie poddawane są różne aspekty dotyczące budynku, w tym jego efektywność energetyczna, gospodarowanie odpadami i jakość środowiska wewnętrznego.
Czym jest certyfikat BREEAM?
BREEAM to skrót od Building Research Establishment Environmental Assessment Method. Certyfikaty BREEAM nadawane są przez Building Research Establishment w Wielkiej Brytanii już od 1990 roku. Jest to certyfikat najczęściej stosowany w Polsce ze względu na to, że jego wymogi oparte są na normach europejskich.
Istnieje kilka rodzajów certyfikatu, zależnie od budynku, w jakim ma zostać zastosowany. Wyróżniamy:
- BREEAM International New Construction – dla nowych obiektów,
- BREEAM In-Use – dla budynków istniejących,
- BREEAM Refurbishment & Fit-Out oraz BREAM Communities – w przypadku prac renowacyjnych i wykończeniowych,
- BREAM Infrastructure – dla projektów urbanistycznych i infrastrukturalnych.
Jak przebiega ocena BREEAM?
Proces certyfikacji budynków nowych jest dwuetapowy – ocenie podlega najpierw etap projektowania i procesu budowy, a następnie budynek po wybudowaniu i otrzymaniu pozwolenia na użytkowanie.
System BREEAM wyróżnia warunki obowiązkowe do spełnienia oraz opcjonalne. Za każde kryterium można otrzymać określoną ilość punktów, które ostatecznie przeliczane są na procenty. W takiej formie określa się poziom certyfikacji.
Proces certyfikacji przebiega pod okiem licencjonowanych ekspertów zwanych asesorami. Ocena, jaką ostatecznie może uzyskać budynek, to jeden z pięciu poziomów: Pass, Good, Very Good, Excellent lub Outstanding. Do uzyskania najniższego poziomu konieczne jest zdobycie co najmniej 30% punktów, natomiast najwyższa ocena przyznawana jest budynkom, które uzyskały wynik powyżej 85%.
Ocena budynku nowo powstającego jest bezterminowa, natomiast budynku istniejącego – ważna jest przez 3 lata. Po tym czasie należy ponownie dokonać certyfikacji. Ponadto co roku konieczna jest weryfikacja nadanej oceny.
Ocena BREEAM obejmuje 10 kategorii. By otrzymać certyfikat, należy spełnić obowiązkowe wymogi z każdej z nich. Możliwe jest otrzymanie większej ilości punktów i wyższej oceny za spełnienie dodatkowych kryteriów.
Kryteria konieczne do uzyskania certyfikatu BREEAM
Wymogi certyfikatu BREEAM obejmują dziesięć kategorii. Są to:
- zarządzanie – dotyczące zarówno projektu inwestycji, procesu budowy, jak i budynku oddanego do użytku,
- przepływ energii w budynku – energooszczędność, poziom zużycia energii, wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii,
- zużycie i opomiarowanie systemów gospodarowania wodą,
- materiały wykorzystane do budowy – szczególnie w kontekście materiałów o wysokiej efektywności energetycznej, pochodzących z recyklingu, biodegradowalnych,
- analizy ekologiczne i wykorzystanie terenu wokół budynków,
- gospodarka i segregacja odpadów,
- zanieczyszczenia – szczególnie aspekty dotyczące rozwiązań zastosowanych w celu ograniczenia emisji zanieczyszczeń do środowiska,
- transport wokół obiektu – np. ścieżki rowerowe czy chodniki wokół budynku, lokalizacja obiektu, odległość od środków komunikacji zbiorowej,
- zdrowie i dobre samopoczucie użytkowników obiektu – w tym jakość powietrza, komfort temperaturowy, wizualny i akustyczny, dostępność pomieszczeń, prywatne przestrzenie oraz jakość wody,
- innowacje – dodatkowe, ponadprogramowe rozwiązania znajdujące się w obiekcie.
By otrzymać certyfikat BREEAM, należy spełnić przynajmniej obowiązkowe kryteria z każdej z wymienionych grup.
W kilku spośród ocenianych kategorii bardzo istotne są rozwiązania ekologiczne, takie jak odpowiednio zaprojektowane instalacje klimatyzacyjne, rodzaj wykorzystywanych źródeł ciepła i oświetlenia, stosowanie odnawialnych źródeł energii, a także redukcja energii elektrycznej i emitowanych zanieczyszczeń.
Uzyskaj dodatkowe punkty w BREEAM: wykonaj ocenę ryzyka instalacji wodnej!
Najwięcej punktów możliwe jest do uzyskania w kategoriach związanych z energią (23%), zdrowiem i dobrym samopoczuciem (11%) oraz zarządzaniem budynkiem (16%).
Na uwagę zdecydowanie zasługuje kategoria zdrowia i dobrego samopoczucia. Ocenia ona aspekty, które mają wpływ na szeroko pojęte samopoczucie i komfort użytkowania budynku oraz bezpieczeństwo zdrowotne osób w nim przebywających. Oceniane są więc: warunki oświetleniowe i komfort termiczny, jakość powietrza wewnątrz budynku, a także jakość wody.
Wszelkie innowacje oraz rozwiązania wykorzystujące odnawialne źródła energii, takie jak instalacja paneli fotowoltaicznych, polepszają punktację w systemie BREEAM.
Certyfikat LEED - alternatywa dla BREEAM
Certyfikat LEED to amerykański odpowiednik systemu BREEAM. LEED to skrót od Leadership in Energy and Environmental Design. Certyfikat nadawany jest przez Amerykański System Oceny Budownictwa Ekologicznego (U.S. Green Building Council; USGBC) od 2000 roku.
Tak jak w przypadku BREEAM, wyróżniamy kilka różnych rodzajów certyfikacji LEED, zależnie od rodzaju ocenianego budynku:
- Building Design and Construction – budynki nowo powstające, szkoły, szpitale,
- Homes – budynki mieszkalne,
- Interior Design and Construction – wnętrza budynków handlowych i komercyjnych, np. biurowców,
- Building Operations and Maintenance – ocena dotycząca utrzymania i eksploatacji obiektów,
- Neighborhood Development – ocena danego obszaru lub okolicy.
Jak przebiega ocena LEED?
Ocena zachodzi w analogiczny sposób, jak w przypadku systemu BREEAM. W przypadku nowych budynków również podzielona jest na dwa etapy. Do uzyskania certyfikatu konieczne jest spełnienie szeregu obligatoryjnych wymogów, a poziom certyfikatu zależy od punktów zdobytych za warunki opcjonalne.
Maksymalnie można uzyskać 110 punktów. Poziomy certyfikacji LEED to: atestowany, srebrny, złoty i platynowy. Atestowany budynek musi zdobyć minimum 40 punktów, natomiast ocena platynowa nadawana jest w przypadku uzyskania powyżej 80 punktów.
Ocena budynku nowo powstającego jest bezterminowa, natomiast budynku istniejącego – ważna jest przez 5 lat. Dla tych budynków przy ocenie konieczne jest także przeprowadzenie 3-miesięcznego monitoringu warunków wewnętrznych.
Jedną z kategorii ocenianych w ramach systemu LEED jest transport. Ocenia się tu nie tylko dostęp do środków komunikacji zbiorowej, ale także np. wykorzystywanie pojazdów elektrycznych.
Wymagania certyfikatu LEED
Kryteria certyfikatu LEED podzielone są na siedem kategorii:
- lokalizacja i transport – lokalizacja budynku, dostęp do środków komunikacji zbiorowej, pojazdy elektryczne,
- energia i atmosfera – efektywność energetyczna, monitorowanie zużycia energii i jej wytwarzanie ze źródeł alternatywnych,
- jakość środowiska wewnętrznego – dotyczy komfortu użytkowników budynków związanego z: oświetleniem (dziennym i sztucznym), temperaturą i aspektami zdrowotnymi,
- efektywność gospodarki wodnej – niskie zużycie wody, wykorzystanie wody deszczowej i procesów oczyszczania wody takich, jak system recyklingu wody szarej,
- zrównoważone przestrzenie – w tym zagospodarowanie terenu i wpływ inwestycji na środowisko w danej lokalizacji, a także dostępność obiektu,
- materiały i zasoby – dobór i wykorzystanie materiałów budowlanych, w tym ekologicznych i efektywnych energetycznie,
- polityka i priorytety regionalne oraz innowacje – rozwiązania uwzględniające specyficzne potrzeby związane z lokalizacją inwestycji.
Chcesz zyskać dodatkową przewagę w ocenie LEED? Wykonaj ocenę ryzyka instalacji wodnej!
Certyfikacja WELL
WELL (Well Building Standard) to kolejny certyfikat potwierdzający wysoką ocenę dbałości o środowisko naturalne i zdrowie użytkowników budynków. Podobnie jak LEED, został stworzony przez amerykańskie USGBC. Jednostką zarządzającą certyfikacją jest International WELL Building Institute. Certyfikat WELL może być uzyskany przez budynki i wnętrza zarówno nowe, jak i już istniejące.
W przeciwieństwie do systemów BREEAM i LEED certyfikat WELL skupia się mniej na analizie środowiskowej, a bardziej – na zdrowiu i dobrobycie użytkowników budynku. Może być stosowany jako uzupełnienie powyższych systemów.
System WELL skupia się na ocenie dobrobytu użytkowników budynku, m.in. ocenie ich komfortu, równego dostępu do dóbr i możliwości integracji grupy.
Jak przebiega ocena WELL?
Podobnie jak we wcześniej opisanych systemach, także w systemie WELL istnieją wymogi podstawowe, obowiązkowe do spełniania, oraz dodatkowe, za które otrzymuje się określoną ilość punktów.
System WELL v2 obejmuje cztery poziomy certyfikacji, zależnie od ilości zdobytych punktów: Brown/Certified, Silver, Gold i Platinum. Pierwszy poziom uzyskiwany jest w przypadku spełnienia wymogów podstawowych, drugi – po przekroczeniu 40% punktów za kryteria opcjonalne, a najwyższy – po uzyskaniu 80%.
Ocena jest dokonywana przez audytora nie na podstawie badań i oględzin, a jedynie złożonej dokumentacji. Możliwe jest skorzystanie z pomocy akredytowanego doradcy. Po uzyskaniu certyfikatu należy poddawać budynek kontroli przez audytora co 3 lata.
Wymagania certyfikacji WELL
Kryteria systemu WELL podzielone są na kilka kategorii. Wersja WELL v1 posiadała siedem kategorii, natomiast wersja druga wprowadziła dodatkowo cztery kolejne. System WELL v2 posiada więc 11 kategorii:
- powietrze – ocenia się poziom skażenia powietrza w budynku i ilość występujących zanieczyszczeń,
- woda – szczególnie w kontekście jakości wody pitnej,
- odżywianie – promocja zdrowej diety dostępnej na terenie obiektu,
- światło – dotyczy optymalnego dostępu do światła dziennego,
- ruch – aktywność fizyczna użytkowników danej przestrzeni (np. tworzenie pomieszczeń fitness),
- komfort termiczny – odpowiednia temperatura w budynku,
- umysł – rozwiązania mające na celu dbałość o zdrowie psychiczne użytkowników (np. tworzenie przestrzeni do relaksu, dostęp do natury),
- dźwięk – wygłuszenie pomieszczeń, niski poziom hałasu,
- materiały – ich skład chemiczny, bezpieczeństwo, przyjazność dla środowiska oraz wydajność energetyczna,
- społeczność – równy dostęp do dóbr takich, jak opieka zdrowotna, a także pomieszczenia do socjalizacji czy przeznaczone dla różnych grup społecznych (np. matek z dziećmi),
- innowacje – unikalne rozwiązania stosowane przez daną firmę.
Bądź gotowy na ocenę jakości wody w ramach certyfikatu WELL – wykonaj badanie wody!
WELL a inne systemy oceny
Na podstawie WELL powstały inne, uproszczone systemy oceny, takie jak WELL Health and Safety Rating stworzona na skutek pandemii COVID-19 czy polski certyfikat GBS (Green Building Standard) będący systemem wspierającym certyfikację WELL, mający zastosowanie dla budynków komercyjnych.
Jednym z aspektów ocenianych w systemie WELL jest wdrażanie rozwiązań mających na celu dbałość o zdrowie psychiczne użytkowników budynku, np. tworzenie przestrzeni i warunków do relaksu.
Certyfikacja budynków a jakość wody
Każdy z wymienionych systemów certyfikacji budynków posiada inne podejście do tematu jakości wody. W każdym z nich temat użytkowania wody i poprawności zaprojektowania oraz utrzymywania instalacji wodnej jest jednak obecny. Przyjrzyjmy się, na jakich aspektach związanych z wodą w budynku skupia się każdy z systemów.
Gospodarka wodna w systemie LEED
System LEED koncentruje się na ekologicznym zarządzaniu gospodarką wodno-kanalizacyjną, w związku z czym jakość wody w budynku nie jest dokładnie oceniana.
W okresie pandemii COVID-19 wprowadzone zostały dodatkowe punkty w ramach programu Safety First. Kryteria zawierały m.in. aspekty dotyczące właściwego utrzymania systemów HVAC oraz wewnętrznych instalacji wodnych, w tym zarządzania ryzykiem dotyczącym bakterii Legionella zgodnie ze standardem ASHRAE: „Legionellosis: Risk Management for Bulding Water Systems”.
Obecnie w ramach certyfikatu LEED sprawdzane są głównie takie obszary, jak: pomiarowanie zużycia wody, efektywność wodna, zużycie wody, wykrywanie przecieków, używanie wody pochodzącej z oczyszczania.
Mimo iż jakość wody nie jest bezpośrednio sprawdzana, instalacja wewnętrzna oceniona jako prawidłowo zaprojektowana, dobrze rozwinięta i utrzymywana, może przyczynić się do zmniejszenia ryzyka skażeń mikrobiologicznych.
Ocena systemu wodnego w ramach BREEAM
W systemie BREEAM również oceniana jest efektywność wykorzystania wody, zużycie i monitorowanie wody, a także rozwiązania mające na celu wykrywanie i zapobieganie przeciekom oraz ekologiczne innowacje w obiekcie.
W zakresie obszaru dotyczącego zdrowia i dobrobytu użytkowników budynku oceniane są także rozwiązania mające na celu zapewnienie wysokiej jakości wody w obiekcie. Przede wszystkim sprawdzana jest zgodność budowy instalacji wodnej z wytycznymi dotyczącymi bezpieczeństwa zdrowotnego w celu zapewnienia bezpieczeństwa mikrobiologicznego używanej w budynku wody. Dodatkowo oceniane są zabezpieczenia systemów nawilżania powietrza oraz dostęp użytkowników do wysokiej jakości wody pitnej.
Ocena instalacji wodnej jest kluczowa dla zapewnienia bezpieczeństwa wodnego i wysokiej jakości wody w budynku.
Certyfikat WELL a jakość wody w budynku
System WELL skupia się na bezpieczeństwie, prawidłowym funkcjonowaniu i dobrym samopoczuciu użytkowników ocenianych budynków. W celu zdobycia i utrzymania certyfikatu konieczne jest m.in. przeprowadzenie badania wody i jego coroczne powtarzanie.
W badaniu sprawdzane są takie parametry, jak zawartość: osadów, metali, zanieczyszczeń organicznych, pozostałości środków dezynfekcyjnych, herbicydów, pestycydów, nawozów i mikroorganizmów w próbce wody.
Konieczne jest także wdrożenie planu dotyczącego zarządzania ryzykiem skażenia wody Legionellą. Powinien on zawierać akcje monitorowania wody, procedury utrzymania instalacji wodnej, regularne kontrole, a także analizę ryzyka skażenia instalacji. Taką analizę może wykonać zespół ekspertów Bluecare.
Powyższe kryteria to obligatoryjne wymogi systemu WELL dotyczące wody. Opcjonalnie punkty przyznaje się także za zarządzanie wilgocią w budynku, usprawnianie procedur mycia i suszenia rąk, udostępnienie użytkownikom budynku wody pitnej i promowanie jej spożywania, a także zaawansowane badania wody, w tym dotyczące jej smaku i zapachu.
Co jest sprawdzane w ramach oceny instalacji wodnej?
W ramach oceny ryzyka instalacji wodnej sprawdzane są takie systemy, jak system magazynowania i dystrybucji ciepłej i zimnej wody, wieże chłodnicze, węzłe ciepłownicze, nawilżacze, prysznice, fontanny, myjnie, systemy zraszające, baseny czy wanny z hydromasażem, instalacje klimatyzacyjne, a także wszelkie przewody, pompy, zbiorniki, zawory, końcówki instalacji związane z danym systemem czy urządzeniem.
Czasami ocena ryzyka może wykazać, że konieczne będzie zastosowanie środków zapobiegawczych lub wzmożonych kontroli, np. dokonanie napraw lub modernizacji instalacji, zmiana temperatury wody w instalacji, wykonywanie częstszych badań wody, wdrożenie planu monitorowania systemu, płukanie instalacji czy jej dezynfekcja. Wdrożenie takich rozwiązań, jak generatory jonów, może dodatkowo zabezpieczyć instalację wodną.
Dlaczego warto uzyskać certyfikat BREEAM, LEED lub WELL?
Certyfikacja budynków pozwala na wskazanie inwestorom kierunku, w jakim zmierza współczesne budownictwo. Ponadto uzyskanie certyfikatu umożliwia zwiększenie wartości rynkowej danej inwestycji. Zastosowanie rozwiązań ekologicznych i wysoko efektywnych energetycznie przekłada się na niższe koszty użytkowania i mniejszy wpływ na środowisko naturalne.
Ponadto budynki spełniające kryteria certyfikacji posiadają udokumentowaną dobrą jakość środowiska wewnętrznego, co świadczy o wysokim komforcie i bezpieczeństwie dla zdrowia użytkowników. Szczególnie istotne jest to w kontekście jakości powietrza oraz wody w instalacji wewnętrznej budynków, a także bezpieczeństwa systemów klimatyzacji.
Budynki posiadające certyfikat BREEAM, LEED lub WELL są uznawane za ekologiczne, efektywne energetycznie, przyjazne dla środowiska i dla użytkowników budynku.
Jaki certyfikat wybrać?
Spośród wymienionych, certyfikacje BREEAM i LEED skupiają się głównie na wsparciu zrównoważonego rozwoju i ekologicznych rozwiązań w ramach inwestycji. Zawierają także elementy związane z komfortem i dobrym samopoczuciem użytkowników, zarówno w kontekście transportu, przyjemnego otoczenia, jak i jakości powietrza, komfortu termicznego i dostępu do światła dziennego. Rozbudowaną ocenę tego, jak komfortowy, przyjazny użytkownikom i ich zdrowiu jest budynek, zawiera natomiast system WELL.
Warto podkreślić, że dany obiekt może posiadać jednocześnie każdy z wymienionych certyfikatów. Inwestorzy często stawiają na jeden z certyfikatów: BREEAM lub LEED oraz uzupełniająco certyfikat WELL. BREEAM stosowany jest częściej w krajach Europy, a LEED – w USA, z uwagi na dostosowanie do lokalnych norm. Oba te certyfikaty mogą jednak być używane na całym świecie.
W każdym przypadku warto rozważyć, jaki jest cel pozyskania certyfikatu, budżet przeznaczony na proces certyfikacji, a także atuty, jakie posiada budynek. Przykładowo, w kontekście innowacji ilość możliwych do zdobycia punktów jest większa w przypadku BREEAM. Na etapie wyboru procesu certyfikacji pomocne może być skorzystanie z usług profesjonalnego doradcy, który wykona analizy i symulacje dotyczące uzyskania poszczególnych certyfikatów.
Warto rozważyć także zwrócenie się o pomoc do specjalistów z Bluecare, którzy ocenią stan wewnętrznej instalacji wodnej i potencjalne ryzyko skażenia, a także podpowiedzą, jakie ulepszenia warto wprowadzić do infrastruktury budynku. Rozwiązaniem, które stanowi znakomitą innowację, a przy tym zabezpiecza instalację wodną w budynku przed skażeniem Legionellą, może być instalacja generatora jonów srebra i miedzi.
Możliwa jest ocena budynku już na etapie jego projektowania. Warto dokonać analizy wymogów z poszczególnych kategorii i ich spełniania. Wprowadzenie zmian na tym etapie może poprawić punktację w przypadku rozpoczęcia certyfikacji.
Podsumowując, każdy z wymienionych systemów nadawania certyfikatów budynkom wykorzystuje do oceny inną grupę kryteriów i przyznaje różną ilość punktów za aspekty zawarte w konkretnym obszarze. Każdy z nich stosowany jest jednak na całym świecie, co świadczy o tym, że ich zasady są jednolite i możliwe jest ich dostosowanie do norm obowiązujących w różnych krajach.
Każdy z nich przykłada też dużą wagę do zrównoważonego rozwoju i kładzie nacisk na aspekty związane ze zdrowiem i komfortem użytkowników budynków, gospodarką wodno-kanalizacyjną, a także takimi obszarami, jak zarządzanie odpadami czy poziom zużycia energii.
Budynki, które otrzymały wysoką ocenę w którymkolwiek z wymienionych systemów certyfikacji, są cenione przez inwestorów z racji na wiarygodne potwierdzenie spełnianych standardów. Dają również pewność mieszkańcom czy użytkownikom budynków, że przebywanie w nich jest komfortowe i bezpieczne.
Autorzy:
Ocena ryzyka dla instalacji wodnych
Ocena ryzyka dla wewnętrznych systemów wodociągowych to audyt wykonywany pod kątem jakości wody w budynku. Pozwala na zidentyfikowanie potencjalnych przyczyn skażenia wody i wskazanie działań mających na celu eliminację zagrożeń.
